ویروس زیکا (نام علمی: Zika virus) نام یک گونه از ویروس فرمانرو است و از پشه به انسان منتقل میشود. ابتلا به این ویروس بیشتر در نقاطی از آفریقا و جنوب شرق آسیا دیده شده است.
ویروس زیکا برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ در بدن یک میمون در حوالی جنگل زیکا (Zika) در نزدیکی دریاچه ویکتوریا در اوگاندا شناسایی شد. این ویروس به مانند تب دنگی، ویروس نیل غربی و تب زرد یک بیماری گرمسیری منتقل شونده به وسیله پشه ایجاد می‌کنند. تغذیه پشه‌ها از خون بیماران ویروس را به آنان منتقل می‌کنند. ویروس در پشه‌ها بیماری ایجاد نمی‌کند. گزش افراد سالم به وسیله پشه ناقل ویروس بیماری را به آنان منتقل می‌کند. ویروس ایجاد کننده این بیماری اولین بار در سال 1974 جداسازی شد. اولین شیوع ثبت شده در بین مردم در سال 2007 در ایالات فدرال میکرونزی رخ داده است. تا ژانویه 2016، این بیماری در بیست منطقه از قاره آمریکا رخ داده است. همچنین میدانیم که این بیماری در آفریقا، آسیا و اقیانوسیه نیز دیده می شود. به دلیل شیوع آن که در سال 2015 در برزیل آغاز شد، سازمان جهانی بهداشت در فوریه 2016 آن را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در عرصه بین المللی اعلام کرد.
راه‌های انتقال
ویروس زیکا توسط پشه‌ای موسوم به «آیدس آیگیپتی» (حشره مصری) منتقل میشود که ناقل بیماریهای دیگری از جمله تب زرد و تب دنگی نیز هست. اما هم اکنون در موارد بسیاری انتقال آن از طریق رابطه جنسی هم گزارش شده است.
به گزارش جام جم آنلاین ، بنابر اعلام مقامات ایالت تگزاس یک بیمار آلوده به ویروس زیکا از طریق تماس جنسی این ویروس را به فرد دیگری انتقال داده است.
کارشناسان مرکز کنترل و پیشگیری امراض ایالت تگزاس با بیان اینکه این بیمار آلوده به ویروس زیکا پس از بازگشت از ونزوئلا و از طریق این رابطه موجب انتقال آن شده اظهار داشتند: اکنون میدانیم ویروس زیکا می‌تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود و در نتیجه باید جهت آموزش و آگاه سازی عموم افراد جهت حفظ خود و دیگران تلاش کنیم.
پراکندگی
انتشار این ویروس تا سال ۲۰۰۷ به آفریقا و آسیای جنوب شرقی محدود بود و چندان موردتوجه قرار نمی‌گرفت. این ویروس در سال ۲۰۰۷ در میکرونزی از جزایر اقیانوس آرام شیوع پیدا کرد. این ویروس تا سال ۲۰۱۴ فقط در آفریقا، آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام شیوع یافته بود. این ویروس در آن سال به جزیره ایستر و شیلی گسترش یافت. ویروس زیکا تا ماه مه ۲۰۱۵ به برزیل راه یافت. در برزیل در سال گذشته بیش از ۸۴۰۰۰ مورد ابتلا به این ویروس ثبت شد. تاکنون ۹ کشور در آمریکای مرکزی و جنوبی موارد ابتلا به این ویروس را گزارش کرده‌اند. پورتوریکو در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۵ گزارش کرد که نخستین مورد ابتلای محلی به این ویروس در این کشور رخ داده است. در ژانویه ۲۰۱۶ در ایالت هاوایی آمریکا تولد نوزادی دچار میکروسفالی که از لحاظ ویروس زیکا مثبت بود گزارش شد.
این ویروس که اکنون در آمریکای جنوبی به شدت شیوع یافته است رو به گسترش است. وزارت بهداشت کلمبیا اعلام کرد که ۲۰ هزار و ۲۹۷ مورد تأیید شده ابتلا به ویروس زیکا از جمله دو هزار و ۱۱۶ زن باردار در کلمبیا وجود دارد. برزیل با سه هزار و ۷۰۰ مورد کوچکی مغز (میکروسفالی) بدترین شرایط را بین کشورهایی دارد که ویروس زیکا در آنها شیوع پیدا کرده است.
پیشگیری و درمان
در حال حاضر هیچ واکسن یا درمانی برای ویروس زیکا در دست نیست. تنها روش برای پیشگیری از عفونت پرهیز از گزیده شدن به‌وسیله پشه‌ها است. پیشگیری عبارت است از کاهش پشه گزیدگی در نواحی که این بیماری شایع است. این تلاش ها عبارتند از استفاده از مواد دفع حشرات، پوشاندن بدن با لباس، پشه بند، از بین بردن آب های راکد زیرا این آب ها مکان تولید مثل پشه ها هستند. هیچ واکسن موثری وجود ندارد. مقامات بهداشت برزیل در سال 2015 پیشنهاد کردند که زوجین بهتر است به دلیل شیوع بالای این بیماری، بارداری را به تعویق بیاندازند و توصیه میشود زنان باردار به نواحی که این بیماری شیوع دارد سفر نکنند. در حالی که هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد، اما استامینوفن (پاراسماتول) ممکن است به بهبود علائم کمک کند. بستری شدن در بیمارستان به ندرت نیاز است.
علائم
فقط ۲۰ درصد از کسانی که به این ویروس آلوده می‌شوند، علامت‌دار می‌شوند و بنا به گزارش «مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها» در آمریکا، رایج‌ترین علائم ابتلا به این ویروس تب، جوش‌های خارش‌دار، درد مفاصل، و التهاب چشمهاست.
تنها یک چهارم افراد آلوده به زیکا علائم آلوده شدن به این ویروس را نشان می‌دهند. به همین دلیل، بسیاری از موارد ابتلا به این ویروس تشخیص داده نمی‌شوند، و در نتیجه دشوار میشود ابعاد واقعی آلودگی به آن را مشخص کرد.[۱۰]
زیکا و رابطهٔ آن با بیماری میکروسفالی
با شیوع ویروس زیکا در سال ۲۰۱۵ در برزیل این احتمال مطرح شد که این ویروس اثراتی زیان‌بار بر زنان باردار داشته باشد. در این سال، هزاران نوزاد – ۱۰ برابر میزان معمول سالانه – با میکروسفالی به دنیا آمدند، عارضه‌ای که در آن مغز به‌طور غیرطبیعی کوچک است. این نقصان هنگام تولد اغلب پس‌ازآن رخ داده بود که مادران در ابتدای بارداری علائم شبیه ابتلا به ویروس زیکا را نشان داده بودند. به نظر می‌رسد رابطه‌ای میان ابتلا مادران در ابتدای دوره بارداری به ویروس زیکا و تولد نوزادانشان با میکروسفالی وجود داشته باشد. انتشار گسترده‌تر ویروس زیکا ممکن است به تغییرات اقلیمی مربوط باشد که باعث گسترش زیستگاه پشه‌های ناقل آن شده‌اند.