تهران- ایرنا- روزنامه «قانون» امروز -چهارشنبه- در گزارشی با عنوان «سکوت «ایدز» در مدارس» نوشته است: شعار اساسی مان بیشتر روی پرهیز از برقراری رابطه پرخطر خارج از چارچوب خانواده، وفاداری به همسر و تک همسری است

به دلیل مشترک بودن استفاده این وسیله در بحث بارداری و نیز عدم انتقال ایدز، نمی توان آمار دقیق گرفت. اینکه از وزارت بهداشت مدام درباره ایدز سوال می شود، از وزارتخانه هایی مثل آموزش و پرورش یا علوم سوال نمی شود. باید پرسید واقعا ایدز اولویت چندم آموزش و پرورش است؟

photo: Jam News Iran

موج سوم انتقال ایدز در ایران همراه با افزایش انتقال از طریق روابط محافظت‌نشده جنسی است و آمار ها از افزایش انتقال ایدز در این زمینه حکایت دارد. آمارهای رسمی و ثبت شده، وجود حدود ٣٠ هزاربيمار مبتلا به ایدز در کشور را نشان می دهد که احتمالا تا سه برابر این آمار نیز مبتلا به ایدز هستند اما اطلاعی از ان ندارند. در این میان، اطلاع‌رسانی و آموزش پرهیز از رفتار‌های پرخطر جنسی و ترویج استفاده از وسایل پیشگیری از انتقال ایدز نظیر کاندوم، موضوعی است که چندان مورد توجه در سال‌های اخیر قرار نگرفته و نگرانی‌ها از افزایش انتقال ایدز از طریق روابط جنسی را افزایش داده است

دکتر „عباس صداقت“ رئیس اداره كنترل ایدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت‌و‌گو با «قانون» از نگرانی ها درباره افزایش انتقال ایدز با روابط محافظت نشده جنسی سخن گفته است که در ادامه می خوانید:

آقای دکتر آخرين آمار انتقال ايدز در كشور چگونه است؟

طبق آمارهایی که ماهانه از سراسر کشور در مورد ثبت بیماری ایدز دریافت و جمع آوری می کنیم، همچنان مصرف تزریقی مواد مخدر بیشترین درصد برای موارد ثبت شده انتقال ایدز را به خود اختصاص داده است. ولی آنچه مهم است اینکه سهم انتقال ایدز از طریق روابط جنسی رو به افزایش است. طبق آمارها، این سهم در سال ٩٢ حدود ٣٦ درصد بود که پیش بینی می شود که امسال نیز با سرعت سال های اخیر، باز هم افزایش یابد و یک معضل دیگر در انتقال ایدز بر بحث اعتیاد تزریقی سوار شده و آن انتقال جنسی است

به نظر می رسد آن‌گونه که باید و به طور محسوس برنامه‌ای اثر گذار برای اطلاع‌رسانی و پیشگیری از انتقال ایدز اجرایی نمی شود که شاخص ترین آن بحث استفاده کاندوم، یارانه و تبلیغ آن است. وزارت بهداشت در این زمینه چه می کند؟

graphic: Kiumars Seraj Elahy

من تحلیل شما را تایید نمی کنم و به لحاظ مداخلات پیش بینی شده این‌گونه نیست که کار اجرایی نشده است. برقراری روابط جنسی بستگی به فاکتورهای متعددی دارد و چون یک موضوع رفتاری است، کاملا به نگرش جامعه و جوانان بر می گردد. اگر اطلاع رسانی طوری موثر باشد که آگاهی افراد و جوانان، باعث تغییر نگرش و رفتار شود، می تواند اثر بخش باشد و به سمت انجام رفتار سالم جنسی برود. به طور مثال، بسیاری از افراد می دانند که سیگار مضر است و مصرف آن زیان دارد اما چون این اطلاع داشتن، نتوانسته تغییری در نگرش و رفتار آنها ایجاد کند، سبب شده تا آنها همچنان به استعمال دخانیات ادامه دهند

اما در موضوع مصرف وسایل پیشگیری -کاندوم- وزارت بهداشت در مورد گروه های در معرض خطر و آسیب پذیر، ضمن احترام به سیاست های افزایش جمعیت همچنان در سال ٩٣ تلاش کرده که وسایل پیشگیری را به طور رایگان و به میزان مورد نیاز تامین کند. به طوری که در مراکز مشاوره و نیز مراکز ویژه زنان آسیب پذیر، مشکلی در تامین وسایل پیشگيری نداریم. در حوزه جمعیت عمومی کشور نیز خوشبختانه با رایزنی هایی که با دفتر جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت صورت گرفت، اعتبارات مربوط به وسایل پیشگیری از بیماری‌های آمیزشی و ایدز در بودجه ٩٤ دیده شده است که البته اطلاعی از میزان دقیق آن ندارم

ما نگرانی خود را اعلام کردیم که سیاست‌هایی که وزارت بهداشت برای بحث افزایش جمعیت دارد، مبادا خدای نکرده تاثیر بگذارد در تداوم موضوعات بیماری‌های آمیزشی. فصل مشترکی که کاندوم در پیشگیری از بارداری و انتقال بیماری های آمیزشی دارد، باید مورد توجه قرار گیرد تا این خطر به وجود نیاید که چون در هر دو سیاست مشترک است، به افزایش بیماری ها منتج شود

 آیا اکنون آماری از میزان مصرف وسایل پیشگیری از انتقال آمیزی بیماری‌ها و به خصوص ایدز در کشور وجود دارد؟

به دلیل مشترک بودن استفاده این وسیله در بحث بارداری و نیز عدم انتقال ایدز، نمی توان آمار دقیق گرفت. البته می توان از میزان فروش کاندوم اطلاع یافت اما چون این وسیله مصرف دومنظوره دارد، تفکیک اینکه استفاده از آن برای پیشگیری از بارداری بوده و یا عدم انتقال بیماری امکان پذیر نیست. البته مطالعات پیمایشی وجود دارد که رفتار فرد را سوال می کند که در گروه های پرخطر مانند مصرف کنندگان مواد مخدر، زندانیان یا در افراد مراجعه کننده به مراکز گذری، رفتار سالم یا ناسالم جنسی شان چگونه است.اطلاع داریم افرادی که تحت پوشش مرکز ما هستند حدودا ٧٠ درصد رفتار سالم جنسی داشته اند. مطالعه دیگری هم در جمعیت عمومی کشور در بحث رفتارهای جنسی انجام شده که در حال تجزیه و تحلیل هستیم و مشخص می‌کند وضعیت روابط جنسی تا چقدر محافظت شده است

در ماه‌های اخیر با افزایش قیمت در وسایل پیشگیری از انتقال بیماری‌های آمیزشی مواجه بودیم، این مسئله تا چه میزان در کاهش استفاده از کاندوم و افزایش انتقال ایدز از طریق روابط جنسی تاثیر گذار است؟
از یک نگرش می تواند تاثیر گذار باشد، چرا که ایجاد دسترسی در استفاده از کاندوم بسیار مهم بوده و دسترسی هم به لحاظ فیزیکی و قیمتی باید مناسب باشد. به لحاظ دسترسی فیزیکی خوشبختانه کمپانی های خصوصی در سال های اخیر فعال شده اند و سازمان غذا و دارو هم سخت گیری برای عرضه غیر از داروخانه ها نکرد ولی به لحاظ قیمت، افزایش می تواند تاثیر گذاشته باشد. باید توجه داشته باشیم که اما اگر اطلاع‌رسانی طوری صورت بگیرد و فرد به این اعتقاد برسد که با این هزینه، می تواند از یک بیماری که تمام عمرش را تحت تاثیر قرار می دهد جلوگیری کند، در ایجاد انگیزه بسیار مهم است

الان میانگین قیمت های کاندوم در داروخانه‌ها و واحدهای آرایشی بهداشتی چگونه است؟

در این بحث سازمان غذا و دارو یا سازمان تجهیزات پزشکی بیشتر در مورد قیمت‌ها اطلاع دارند و با توجه به تنوع، ایرانی و خارجی بودن و اشکال مختلف، محدوده قیمت‌ها گسترده است اما در کل اگر تسهیلاتی مثل گذشته وجود داشته باشد که قیمت را برای مصرف کننده قابل قبول‌تر کند، دسترسی در شرایط مساوی ارتقا پیدا می‌کند

این تسهیلات همان یارانه ها یا تخفیفات گمرکی است؟

این را نمی‌دانم اما از افزایش قیمت خبر دارم و باید بررسی شود که تعرفه گمرکی تغییر پیدا کرده یا یارانه ها کم شده است

آیا نیاز است که دولت یارانه و تسهیلات برای دسترسی به کاندوم بدهد؟

مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت همواره روی این موضوع تاکید داشته و ما نیز تاکید داریم که بحث قیمت می تواند در دسترسی تاثیر گذار باشد. صرفا با هدف پیشگیری از ایدز، واحدهای مرتبط باید این موضوع را بیشتر مورد توجه قرار دهند تا کاندوم با قیمت نازل تر و سهولت بیشتر در دسترس افراد متقاضی قرار گیرد. توجه نیز داشته باشید که ما شعار اساسی مان بیشتر بر روی پرهیز از برقراری رابطه غیر از چارچوب خانواده، وفاداری به همسر و تک‌همسری است ولی در هر شرایطی که فردی این دو توصیه را نمی تواند رعایت کند، تاکید داریم که حتما رفتار جنسی محافظت شده داشته باشد

سال های قبل، طرح آزمایشی دستگاه‌های خودپرداز ارائه کننده کاندوم را داشتیم اما توسعه این طرح، موفق نبود، بیشترین مشکل در این زمینه چه بود؟

این طرحی بود که ستاد مبارزه با مواد مخدر در تهران اجرا کرد و اصل طرح نیز بسيار خوب بود اما نگرانی وزارت بهداشت در بحث مشاوره و آموزش است. دستگاه خودپرداز، یک ماشینی است که بر اساس درخواست کالا را می دهد که در کنار آن باید آموزش و مشاوره هم باشد. اینکه  نتایج این طرح چه بود که ستاد مبارزه با مواد مخدر آن را ادامه نداد اطلاعی از آن ندارم و دلایل آن اعلام نشده است

طی سال‌های گذشته در حوزه اطلاع رسانی گسترده و مداوم عمومی و نیز ورود آموزش پیشگیری از ایدز در کتاب های درسی ابتدایی، چه کاری شد؟

متاسفانه اتفاق خاصی نیفتاده است و آموزش و پرورش باید جدی تر وارد شود. در وزارت آموزش و پرورش یک نگرانی وجود دارد که با ورود ایدز به کتب درسی، تابوها شکسته می شود! در حالی که ما دنبال ترویج مهارت‌های زندگی هستیم و نمی خواهیم که یک دانش آموز مقطع ابتدایی یا راهنمایی، راجع به اعتیاد و ایدز چیزی بشنود. اما باید مهارت های زندگی و تشخیص خوب از بد را در دوره ابتدایی و راهنمایی یاد بگیرد تا در جامعه به مشکل نخورد. الان مباحثی در کتب درسی است که اجباری نیست و جدی گرفته نمی‌شود. ضمن اینکه مطبوعات، رسانه‌های مجازی، برنامه نویسان، نویسندگان و … باید بر روی بحث ایدز حساس شوند اگر چه برنامه ریزی شده تا در سال ٩٤، کمیته کشوری آموزش و اطلاع‌رسانی پیشگیری از ایدز با حضور وزارت بهداشت فعال‌تر شود. اما این ضرورت وجود دارد که حساسیت‌ها از سوی وزارت بهداشت بیشتر اعلام شود

من فکر می کنم وزارت بهداشت در طول سال‌های اخیر بسیار از ایدز سخن گفته است. اینکه از وزارت بهداشت مدام درباره ایدز سوال می‌شود، از وزارتخانه هایی مثل آموزش پرورش یا علوم سوال نمی شود. باید پرسید واقعا ایدز اولویت چندم آموزش و پرورش است؟ کسی آیا در این باره سوال کرده است؟ وزارت بهداشت همین که توانسته نظام رایگان تشخیص ایدز را حفظ کند و بر اساس استانداردها، داروهای ایدز را تولید و وارد کرده و رایگان نیز توزیع کند، کار بزرگی است. رسانه ها باید از سایر وزارتخانه ها نیز سوال کنند. اکنون ٤٧ درصد موارد ابتلا به ایدز در گروه سنی ٢٥ تا ٣٥ سال است

اگر قائل باشیم فردی که رفتار پرخطر جنسی انجام داده است سه تا پنج سال طول می کشد که به مراکز بهداشت برای ثبت و درمان مراجعه کند، یعنی ٢٠ تا ٣٠ سالگی انتقال ایدز اتفاق می افتاد. از طرفی در سال ٩٢، ٣٦ درصد موارد ثبت شده ایدز مربوط به رفتار جنسی است. این نگرانی که مبادا بحث پیشگیری از بیماری های آمیزشی، مورد غفلت قرار گیرد رسما در نهادهای ذیربط مطرح شده اما پیگیری رسانه ها باید بیشتر باشد تا استفاده از کاندوم در روابط جنسی برای جلوگیری از ایدز بیشتر شود

این یک واقعيت است که رفتار های جنسی محافظت نشده در سال های اخیر بیشتر شده و عواملی چون افزایش طلاق یا افزایش سن ازدواج در آن موثر است و باید اقدامات جدی تری صورت گیرد. توجه داشته باشید که هیچ کجای دنیا تنها یک سازمان یا یک وزارتخانه نمی تواند به تنهایی همه مسئولیت‌ها را انجام دهد. وزارت علوم در بحث اطلاع رسانی، دانشجویان را در اختیار دارد. وزارت آموزش و پرورش در بحث پرورش دانش آموزان ، صدا و سیما در بحث اطلاع رسانی شفاف و عمومی و … همه باید متعهد و تعهد ملی داشته باشند و گرنه کنترل ایدز امکان پذیر نخواهد بود. تنها در یک اقدام وزارت بهداشت دو کتاب در این زمینه چاپ کرده و بسیار اطلاع رسانی کرده اما سایر بخش ها فعال نبوده اند

قبول دارید آنقدر که اطلاع رساني‌های عمومی، بیلبوردها، تبلیغات شهری و … تاثیر دارد آموزش های محدود تاثیر ندارد؟

ما ترجیح می دهیم اگر بودجه ای داریم، برای بحث تشخیص و درمان ایدز قرار بدهیم. الان سه دوره آزمایش تشخیص ایدز، ٥٠ هزار تومان هزینه دارد، فردی که مبتلا به ایدز شده برای اندازه‌گیری سطح ایمنی خونش که باید هر سه ما یکبار آزمایش دهد ٢٠٠ هزار تومان هزینه دارد و در کل  هزینه درمان حدود ٥٠٠ دلار است. ما پول را برای آن می دهیم و برای تبلیغ های بیلبوردی و رسانه ای سایر دستگاه‌ها باید تبلیغ کنند. از سال گذشته هفته نامه سلامت، فضا را برای تبلیغ وسایل پیشگیری ایجاد کرد اما اعتقاد داریم اطلاع رسانی باید جامع، فراگیر و گسترده در بیلبورد، داستان، مجلات، رسانه ها و .. باشد تا بتواند اثر خود را بگذارد.

خبرگزاری ایرنا