آزمایش تشخیص اچ آی وی زمانی انجام می گیرد که شخص رفتار پر خطر جنسی داشته است و یا در معرض یکی از راههای سرایت مبتلا به ویروس اچ آی وی، از جمله در تماس مستقیم با خون، منی، شیر مادر و یا با مایعات درون واژن و مقعد که به ویروس اچ آی وی حامل بوده باشند
برای تشخیص اچ آی وی در همان آغاز یعنی درسالهای 90 میلادی امکان انجام این آزمایش را پس از گذشت 3 ماه از رفتار پر خطر شخص به تصویب رسانده اند و همچنین در دستورعمل قرار گرفت. در آن زمان هنوز آزمایش آنتی بادی اچ آی وی از نوع نسل اول و نسل دوم انجام می یافت و تست اچ آی وی در سال 1985 میلادی به بازار آمده بود
در طول پروسه پیشرفت این آزمایش که در اشخاص بیمار انجام می گرفت، دیده شد که 8 هفته طول می کشد تا سیستم ایمنی بدن، آنتی بادی مورد نیاز را برای تشخیص آزمایش اچ آی وی را بسازد
به همین منظور برای رعایت حداکثر ایمنی، به خصوص کسانی که برای اهدای خون داوطلب می شوند، با توصیه قرار گذاشته شد که برای انجام این آزمایش حداقل 3 ماه بعد از آخرین رفتار پر خطر شان گذشته باشد. از سال 2002، 2003، تاکنون تست های آزمایشگاهی جدیدتری از نسل چهارم وجود دارد، که از سال 2006، 2007 عملا از آنها نیز استفاده می شود. این آزمون ترکیبی نه تنها برای آزمایش آنتی بادی ها می باشد، بلکه برای آزمایش آنتی ژن پی 24 نیز بکار گرفته می شود. در آزمایش آنتی ژن پی 24 اجزاء ویروس اچ آی وی در خون زودتر قابل تشخیص است، زیرا حد و مرز سطح افزایش آنتی ژن 24 ، بطور معمول 14 روز پس از ابتلا به عفونت اچ ای وی قابل اندازه گیری است. بنابرین اگر پس از شش هفته با آزمون ترکیبی آنتی ژن و همچنین آنتی بادی، هنوز چیزی از ویروس اچ آی وی در خون تشخیص داده نشود، می توان چنین نتیجه گرفت که شخص به ویروس اچ آی وی مبتلا نشده است. در مورد آزمایش 6 هفته ای آنتی ژن 24، البته موارد استثنایی و بسیار نادری هم وجود دارند که می توانند پس از مدت 6 هفته موجودیت خود را نشان دهند. بنابرین همواره از سوی پزشک و مشاورین پیشنهاد می شود که اگر شخصی می خواهد به درستی و با اطمینان کامل از تست اچ آی وی خود بهره مند شود، بهتر اینست که 12 هفته یا 3 ماه پس از رفتار پر خطرش این تست را انجام دهد
در مورد کیت های تستهای فوری توجه داشته باشید که در این تست ها فقط موجودیت آنتی بادی ها مورد آزمایش قرار می گیرند ولی آزمایش آنتی ژن 24 آزمایش نمی شود. به همین جهت برای انجام تستهای فوری می بایست حتما سه ماه پس از آخرین رفتار پر خطر شخص گذشته باشد
تستهای سریع ویروس اچ آی وی بدینگونه است که در این نوع تست (فوری) به مانند روش های معمولی تست اچ آی وی از گرفتن خون با سرنگ استفاده نمیشود و به آزمایشگاه فرستاده نمیشود تا برای نتیجه تست بین 7 تا 10 روز انتظار کشید. نتیجه آزمایش کیت های تست فوری اچ آی وی معمولا در طول 30 دقیقه حاضر میشود
در مورد تست فوری از روش (به مانند بیماران دیابتی یا قندی که برای تعیین میزان قند خونشان استفاده میکنند) میباشد. بدین معنا که با گرفتن چند قطره خون از سر انگشت فرد مورد تست روی ورقه باریک تست داده میشود و پس از چند دقیقه نتیجه مشخص میشود که این شخص دارای ویروس اچ آی وی مثبت است یا خیر
برای انجام تست اچ آی وی باید به چندین مورد توجه داشت. تست فوری بدین معنا نیست که اگر کسی چند ساعت و یا چند روز قبل از تست, رفتار پر خطر جنسی یعنی آمیزش بدون کاندوم و یا از هر طریقی دیگر به مانند استفاده از مواد مخدر و الکل و …. در معرض خطر سرایت ویروس اچ آی وی قرار گرفته باشد این تست را میتواند انجام دهد. ویروس اچ آی وی پس از ورود به بدن و ابتلا به آن دارای دوره پنجره می باشد که برای تستهای فوری پس از آخرین رفتار پر خطر جنسی یا تزریق مواد مخدر از طریق سرنگ مشترک قابل تشخیص نبوده و در چنین شرایطی انجام تست اچ آی وی هرگز درست نیست
تست فوری 15 دقیقه‌ای اچ آی وی با تلفن های هوشمند “ یا اسمارت فون„
بتازگی گروهی از متخصصان دانشگاه کلمبیا موفق به تولید یک وسیله جانبیِ متصل به تلفن موبایل هوشمند با قیمت بسیار ارزان برابر 34 دلار آمریکا شده اند که در مدت 15 دقیقه قادر به تشخیص تست عفونت اچ آی وی است
این وسیله جانبی تستی را انجام می‌دهد که تنها با استفاده از یک قطره خون از نوک انگشت میتواند همزمان سه نوع بیماری عفونی را در مدت 15 دقیقه تشخیص دهد
Syphilis and HIV: Laboratory test with smartphone © Tassaneewan Laksanasopin/ Columbia Engineering
این وسیله به دلیل آن که تمام انرژی مورد نیاز برای انجام آزمایش را از تلفن هوشمند دریافت می‌کند هیچ نیازی به منبع ذخیره انرژی ندارد. این وسیله علاوه بر تست عفونت اچ آی وی می تواند دو نوع گوناگون عفونت سیلفیس را تست کند
ناگفته نماند که این روش تست اچ آی وی و سیفلیس کاملا دقیق و مطمئن نیست. تخمین دقیق بودن تست الیزا برای آزمایش عفونت اچ آی وی و همچنین آزمایش خون برای شناخت عفونت سیفلیس بسیار مناسب تر از تست های فوری می باشد. طبق نتایج و اظهاریه روزنامه ی „دی ولت“ آلمانی یا به زبان پارسی روزنامه „جهان“ در باره این نوع تست از طریق وسیله جانبی که به اسمارت فون یا تلفن هوشمند وصل میشوند, چندان هم دقیق نمی باشند.
بطور نمونه نتایج نشان داده است که از 96 بیمار تست شده در کشور روآندا با این وسیله, 12 وسیله نتیجه تست اچ آی وی را بطور اشتباهی مثبت اعلام کرده است و همینطور 26 وسیله نتیجه آزمایش بیماری سیفلیس را نادرست مثبت تشخیص داده است. ساموئل سیا نویسنده این آزمون و همچنین پروفسور تکنولژی پزشکی دانشگاه کلمبیا اعلام می دارد که این تست نیز به مانند تستهای دیگر با نام تستهای فوری اچ آی وی (کیتهای آزمایشی) دقیق نبوده و نتایج این تستها گاهی نادرست و اشتباهی تشخیص داده می شوند.
آنچکه در مورد کیتهای تست فوری اچ آی وی مورد حائز اهمیت می باشد, اینست که بسیاری از این تستها استاندارد نیستند و تنها تاجرانی هستند که با عرضه کردن این تستهای کم کیفیت در بازار بهره می برند. متاسفانه در بسیاری از کشورهای جهان مانند ایران, انسانهایی که بدلیل نداشتن آشنایی و آگاهی درست و همچنین ترس با این پدیده هنوز با انگ و تبعیض جامعه برخوردار هستند, از مراجعه کردن به مراکز مشاوره و انجام آزمایشهای مورد اعتماد و دقیق استاندارد بین المللی که مورد تائید سازمان بهداشت جهانی مانند تست الیزا از راه خون پرهیز می کنند
مورد دیگری که علاقمندان پیش از تست اچ آی وی چه از نوع فوری یا الیز که با (آزمایش خون در آزمایشگاه) انجام می شود, می بایست در نظر بگیرند اینست که حتما به یکی از مراکز مشاوره یا کلینکهایی که از پزشک مشاور یا مشاورین کار آزموده ای که از نظر علمی و راهنمایی های پس از تست, از آگاهی های لازم برخوردار هستند مراجعه کنند
برای انجام دادن و گرفتن یک پاسخ کاملا مطمئن تست اچ آی وی, 12 دوازده هفته از رفتار پر خطر اشخاص داوطلبی که در معرض ابتلای احتمالی به ویروس اچ آی وی قرار گرفته اند, میبایست گذشته باشد. به بیانی هر گونه تست اچ آی وی بلافاصله پس از رفتار پر خطر بدون گذشت (زمان) 12 هفته بی معناست
معمولا در اروپا و خارج از ایران تست فوری را به مانند تست آزمایشگاهی یکسان و کاملا مطمئن می شناسند. ولی گاهی (بسیار بندرت) تست اچ آی وی فوری بدلیل حساس و دقیق بودنش چنین پیش آمده که جواب تست شخصی به طرز اشتباهی اچ آی وی مثبت هم نتیجه داده شده است. به همین سبب همواره در همه جای دنیا پیشنهاد می شود که برای تست مطمئن تر اچ آی وی, میبایست پس از تست اول حتما برای تائید آن تست دومی نیز انجام شود. مطمئن ترین نوع تست آزمایش اچ آی وی, تست الیزا از راه خون است